"Hayal satıyorum hayal
Bir alana bir bedava"
Geçen yazımda söz verdiğim gibi ICO’lara değineceğim bu yazımda. Konu çok kapsamlı olduğundan çok uzun eleştirisi olabilir. Ama emin olunuz ki bu yazı bile her şeyi açıklamaya yetmeyecektir.
ICO - Initial Coin Offering (ilk para teklifi); genellikle akıllı sözleşmelerle güvence altına alınan projelere ait kripto paraların proje gerçekleştirmek için satışa sunulup sermaye toplanma esasına dayanan bir sistem olarak bilinir. Peki bu nasıl gerçekleşir?
Bir şifreleme şirketi, Başlangıç Para Fırsatı (ICO) yoluyla para toplamak istediğinde, genelde bir projeye ait bir plan hazırlar ve projenin ne olduğunu, projenin tamamlanmasının ardından ne gibi yükümlülükleri yerine getirileceğini, projenin öncülerinden ne kadarının kendileri için saklanacağı, ne tür bir paranın kabul edildiği ve ICO kampanyasının ne kadar süreceği gibi girişimin üstlenilmesi gerekiyor. ICO kampanyası sırasında firmanın inisiyatifi meraklıları ve destekçileri fiyat veya sanal para birimi ile dağıtılan kriptokonlardan bazılarını satın alırlar. Bu paralar, token (belirteç) olarak adlandırılır ve bir Halka Açılma İlkesi'nde yatırımcılara satılan bir şirketin IPO - Initial Public Offering (Halka arz) işlemine benzerlik gösteriyor. Alınan para miktarı firmanın gerektirdiği asgari fonları karşılamıyorsa, para destekçilere geri gönderilir ve ICO başarısız sayılır. Para gereksinimleri belirtilen zaman çerçevesinde karşılanırsa, gündeme getirilen para ya yeni şemayı başlatmak ya da tamamlamak için kullanılır.
İlk yatırımcılar, karlı olan başarılı bir ICO projesinde yüksek düzeylerde kâr elde edebilmektedir. IPO'larda (Halka Arz) küçük yatırımcıların yatırım yapmasına pek olanak vermez. Genelde kendini kanıtlamış ve hisse değerleri pahalı olur. Ama ICO'lar sadece (iyi veya kötü) bir fikir ve başlangıç fiyatları çok uygun olup küçük yatırımcılara yatırım fırsatı vermektedir. Bir başarılı ICO'nun küçük bir yatırımcıya geri dönüşünün nasıl kârlı olabileceğini şu örnekle açıklayalım. Ether'leri madeni paraları olarak sunan Ethereum adlı akıllı sözleşme platformu 2014 yılında Ethereum projesi ilan etti. ICO yaklaşık olarak 18 milyon dolar sermaye topladı. Proje 2015 yılında faaliyete geçti 1 Ethereum'u ICO'da yaklaşık 0,3 dolardan satıldı. Bu gün itibarı ile 1 Ethereum 1000 doların üzerinde seyrediyor. Yani yatırımcılar, yatırımlarını 3000 katına üzerine çıkardı. 100$'lık Ethereum yatırımı şuanda 300.000$'ın üzerine çıkmış durumda. Ethereum'un 1 milyar doları aşan bir piyasa değeri elde ettiği belirtmekte fayda var.
Riski unsurları nelerdir?
Rekor düzeyde başarıyla gerçekleştirilen ICO işlemleri var ve ICO'lar dijital çağda yıkıcı yenilikçi araçlar olmaya hazırlansa da bazı ICO veya "Crowdsale" kampanyaları dolandırıcı olduğu için dikkatli olunması konusunda uyarıyorum. Bu para toplama projeleri, Menkul Kıymetler Borsası Komisyonu (SEC) gibi finansal otoriteler tarafından düzenlenmediğinden, hileli girişimler yüzünden kaybedilen yatırımlar asla kurtarılamaz. 2017 yılının eylül ayı başlarında, Çin Halk Bankası, ICO'ları ekonomik ve mali istikrarı yıkıcı olarak nitelendirerek resmi olarak ICO'ları yasaklamıştı. Merkez bankası belirteçleri ICO'lara ilgili hizmetleri sunamaz piyasa ve bankalar üzerindeki para birimi olarak kullanılamayacağını söyledi. Çin dışında Amerika ve bazı ülkelerde ICO’lara çeşitli yasaklarla getirildiğini bilinmesinde fayda olacağını düşünüyorum.
ICO yatırımında nelere dikkat edilmeli
· Projenin gelecekte iş yapabilir olması, piyasada mevcut güçlü rakiplerinin olmaması veya bunlarla rakabet edebilmesi
· Takım’ın (ICO kurucu gurubu) ve danışman gurubunun CV'lerinin incelenmesi ve ekonomik faaliyetlerdeki çalışma sürelerine başarılarına bakılması
· Ortaklarının veya hangi platformlarla iş birliğinin olduğunun incelenmesi
En temel unsurlar olup bir çok yönden incelenmesi gerekliliği unutulmamalı.
Yazının ilk dizesinde belirttiğim gibi hayal değil aslında, öngörüler ve incelemelerle kârlı yatırım haline gelebilir ICO’lar. Dolandırıcılara DİKKAT!