Geçtiğimiz iki yılda, özellikle de 2017'nin sonunda zirveye ulaşan kripto para balonu boyunca, girişim şirketleri kripto odaklı atılımlara dahil olmaya uğraştı. Neredeyse tüm makul görünen blok zinciri bazlı fikir ya da ilk coin arzı ilgi çekebildi ve çoğu zaman önemli miktarda kaynak elde etti.
Ancak balonun patlamasının ve dijital varlıklardaki ayı piyasasının devam etmesiyle birlikte kripto paranın "kışa" girmesinin ardından, sadece beş coin ya da blok zinciri şirketi "ünikorn" statüsünü (değerlerinin 1 milyar Dolar'ın üzerinde olduğunu ifade eden bir tanım) elde edebilecek kadar başarılı olabildi.
Dijital para ve blok zinciri teknolojisi şirketlerinden oluşan bu beş kripto ünikornu:
1. Bitmain: Merkez ofisi Pekin'de bulunan özel bir şirket. Bitmain uygulamalara özel, entegre devre çipleri ve Bitcoin madenciliği için entegre devreler (ASIC) tasarlıyor.
2. Cardano: Dijital varlıkları gönderip almakta kullanılan kripto para ADA'nın yuvası. Dijital para 2015'te piyasaya çıkarıldı ve güvenliği kesin olan kriptografi yoluyla direkt transfer sunuyor.
3. Dfinit: Amacı "bulut 3.0 olacak merkezsiz internet bilgisayarını" geliştirmek olan blok zinciri bazlı bir bulut işletim projesi. Zug, İsviçre'de kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak kayıtlı ve Palo Alto, California ve Almanya'da araştırma merkezleri işletiyor.
4. Ethereum: Akıllı sözleşme işlevselliği sunan açık kaynaklı, halka açık, blok zinciri bazlı dağıtılmış işlem platformu ve işletim sistemi. Ethereum, işlem bazlı durum geçişi yoluyla Nakamoto konsensus protokolünün değiştirilmiş bir versiyonunu destekliyor.
5. Xapo: Soğuk depolamayla (Bitcoinler'in bir kısmını offline tutmak) birlikte Bitcoin cüzdanı ve Bitcoin bazlı hesap kartı sunan Hong Kong bazlı bir firma.
İlginç bir şekilde, bu blok zinciri ünikornlarının tamamı, Kripto Vadisi olarak adlandırılan ve İsviçre'nin Zug kantonu ile Lihtenştayn'ın belli kısımlarını kapsayan bölgede ortaya çıktı. İsviçre bazlı CV Venture Capital'ın profesyonel hizmet firması PricewaterhouseCoopers ve teknoloji firması Inacta ile beraber hazırladığı, yakın zamanda yayınlanan rapora göre, Eylül 2018'in sonunda bölgede kayıtlı 600'den fazla blok zinciri firması vardı ve bu firmaların toplam piyasa değeri yaklaşık 44 milyar Dolar'dı.
Bu, 2017 ilkbaharında bölgedeki kayıtlı firma sayısının iki katı. Ancak, dijital para piyasasındaki sert düşüş bu piyasa değerini %55 gibi önemli bir oranda düşürerek 2018'in dördüncü çeyreğinde 20 milyar Dolar'a inmesine neden oldu.
Yeni girişimlerin ünikorn statüsüne ulaşması ne kadar zorlaştı? 2017'de, kripto para çılgınlığının devam ettiği ve Bitcoin'in uçuşta olduğu günlerde, kripto borsası Coinbase ünikorn statüsüne ulaşan ilk girişim oldu. O dönemde Bitcoin, ether ve diğer yeni coinlere yönelik yüksek ilgi sayesinde değeri yükseldi.
Tabii ki şimdi ise durum çok daha farklı. Ünikorn statüsüne ulaşmak çok daha zorlaştı ve muhtemelen sadece birkaç girişim artık bu seviyelere yükselebilir. İlk coin arzlarının (ICO) yeterli kaynak yaratmaları gitgide zorlaştı ancak bazı umut vadeden girişimler, değeri 1 milyar Dolar'ın üzerinde firmalar tarafından alınarak ünikorn statüsünü elde ediyor.
Filipinler bazlı kripto para platformu Coins.ph'nin Endonezya bazlı ünikorn Go-Jek tarafından, "70 milyon Dolar'ın üzerinde" olarak tanımlanan bir anlaşmayla satın alınması da buna bir örnek. Go-Jek, araç ortak kullanımı, lojistik ve dijital ödemeler gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren çok platformlu bir şirket.
Yine de, yeni girişimlerin çoğu muhtemelen bu kadar hızlı bir şekilde ünikorn statüsünü elde edebilecek kadar şanslı olamayacak. Yeni blok zinciri atılımlarının çoğu muhtemelen girişim şirketlerinin sağladığı kaynaklarla finanse edilecek.
Girişim şirketleri yeni bir kripto atılımına yatırım yapmayı değerlendirirken hangi faktörleri göz önüne alıyor? CVCV'nin kurucu ortağı Olaf Hannemann, grubunun erken dönemlerinde olan yeni atılımlara yatırım yaptığını ve umut veren blok zinciri şirketlerine büyüme sermayesi sağladığını belirtiyor:
"Kuluçkamız yoluyla başarılı firmalar oluşturmayı amaçlıyoruz. Erken bir aşamada öz sermaye, değeri yerine diğer kuluçka teklifleriyle fiyatlandırılır. İleri seviyede değerlendirme de dahil olur ve token fiyatlandırması bunun bir parçası olabilir. Bugünlerde özsermaye fonlarında ve tokena çevrilmiş sermayede daha geleneksel bir yaklaşım görüyoruz. Akıllı anahtar (security token) arzları (STO) ve dijital tahvil (digital securtiy) arzları (DTO) geleceğin en etkili kaynak sağlama yöntemleri olabilir. Ancak şimdilik sadece farklı ve bazı kısımlarda henüz yeni birer araçlar. Sonuç olarak, biz kuruculara ve onların atılımlarına yatırım yapıyoruz."
CVCV yalnızca blok zinciri girişimlerine odaklı olsa da, Hannemann yine de geleneksel bir girişim şirketi modeliyle faaliyet gösterdiklerini belirtiyor. "Biz uzun vadeli bakıyoruz, kurucuların başarılı girişimlerde bulunmalarına yardımcı oluyoruz. Temellere bakıyor ve buna uygun olarak yatırım yapıyoruz. Takıma, ürün/piyasa uyumuna, zamanlamaya ve girişimin 10 kat ve daha fazla büyüme potansiyeline bakıyoruz. Eğer hepsi uygunsa, yatırım yapıyoruz." diye ekliyor.
ConsenSys Ventures'ın kurucu ortağı Kavita Gupta yakın zamanda verdiği bir röportajda, girişim şirketlerinin kripto dünyasına yaptıkları yatırımların yönteminde bir değişim olduğunu belirtti. Risk sermayedarları bu yeni paradigmaya alışıyor:
"Kriptoya yönelik yatırımlar farklıdır: likidite, süre, risk profili, dalgalanma vb. uzun vadeli geleneksel yatırım fonlarından çok farklıdır. Ortam blok zinciri yatırımları için değişirken, girişimcilerin profilleri de değişiyor. Genç teknologların çoğunun CEO oluşundan, birçok deneyimli mühendisin ve girişimcinin sektöre girişine doğru bir kayma görüyoruz. Bir ürünün vizyonu, yol haritası ve özellikle benimsenişi ve kullanıcı dostu arayüz düşünceleri diyaloğun önemli bir kısmını oluşturmaya başladı. Büyük girişim şirketlerinin bazıları, Web 2.0 ile Web 3.0 dünyalarını birbirine yakınlaştıracak ve piyasadaki erken teknolojilerin birçoğunu destekleyecek, kriptoya adanmış sermayeler oluşturuyorlar; bu sadece bir yıl önce sahte görünürdü."
Aynı zamanda birçok kişi hala beş ünikorn kripto firmasının ve benzer atılımların, değerlendirmelerini artıracak ya da korumaya yardımcı olacak yeni geliştirmelerde bulunmalarının mümkün olduğunu düşünüyor. Londra bazlı Bitcoin madenciliği altyapı sağlayıcısı Bitfury Group bu hafta, "açık kodlu, blok zinciri bazlı bir müzik platformunun gelişimini yönetecek bir eğlence birimini kurduğunu" açıkladı. Bitfury'e yakın zamanda 1 milyar Dolar'lık değer biçilmişti.
Mycro.Jobs'ın kurucusu ve CEO'su Andre Bruckmann bu gelişme konusunda iyimser, ancak iyi fikirlerin artık gerekli kaynağı sağlamakta yeterli olmadığını vurguluyor. Gelire yönelik asıl bir yol artık bir gereklilik:
"Ethereum ve Cardano gibi ünikornlar günün birinde merkezsiz bir toplum için bir zemin oluşturabilir. Bugünkü değerleri sadece bir başlangıç. Girişim şirketleri güçlü takımlara ve anlamlı iş modellerine bakıyorlar. Sadece kağıt üzerinde olan projelerin artık bir şansı yok."