Bu makale 28.02.2019 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Başkan Trump’ın Pazartesi günü attığı tweette petrol fiyatlarının çok yükseldiğini söylemesiyle, gün ortasında petrol fiyatları %3’ten fazla düşüş yaşadı.
Bu, 2019’da petrol fiyatları için oldukça güçlü bir başlangıca küçük bir darbe oldu. Hatta Wall Street Journal’a göre, petrol fiyatları “şimdiye kadarki en iyi yıl başlangıcını” yaptı. Suudi Arabistan Başkan Trump’ın tweetine, “yavaştan alıyoruz” diyerek yanıt verdi. Suudi petrol bakanı Khalid Al Falih, üretim kesintilerine katılan OPEC ve OPEC dışı 25 ülkenin “çok yavaş ve ölçülü bir yaklaşım benimsediğini” açıkladı.
Gerçekten de OPEC’in üretimi hafif bir şekilde düşüyor ancak bu üreticilerin “ölçülü bir yaklaşım” benimsemesinden kaynaklanmıyor. Olan şey, bazı üreticilerin beklenenden daha büyük kesintiler yaparken, diğerlerinin büyük miktarlarda üretim yapıyor olması. Toplama bakınca, “yavaş ve ölçülü” olmanın resmi sunuluyor. Ülkelere kıyaslamalı olarak bakarsak ise, üretim dengesiz görünüyor.
Ocak ayında OPEC kolektif olarak 797.000 varil üretim kesintisi yaptı. Bu aslında 812.000 varil olan hedef miktardan az. Üretim kesintilerinin çoğu tek bir üreticiden, Ocak ayında 350.000 varil kesinti yapan Suudi Arabistan’dan geliyor. Irak’ın 157.000 varil ve Nijerya’nın 107.000 varil olmak üzere, pek çok OPEC üreticisi kotalarının biraz üzerinde aşırı üretim yaptı. Venezuela, İran ve Libya üretimleri de düşüş yaşadı, ancak bu üyeler kotadan muaf.
Üretim kesintilerine katılan OPEC dışı üreticilerin üretimleri de düzensiz. Katılımcılardan en büyük ve en önemli OPEC dışı üretici olan Rusya, üretimini kesti ancak taahhüt ettiği miktara yakın değildi. Rusya üretimi Ocak ayında yükseldi, yine de Rusya petrol bakanı Alexander Novak, Rusya’nın Şubat ayında 47.000 varil kesinti yaptığını söylüyor. Bu, hala 2018’in Aralık ayında anlaşılan miktardan az.
Öte yandan, anlaşmanın OPEC dışındaki majör üreticilerinden olan Kazakistan, esasen üretim kesintisi taahütlerine itibar etmiyor. Kazakistan petrol üretiminin 2018’de rekor yükseklikleri gördüğünü onayladı. Ülkenin majör petrol üretim alanı Kashagan, 2019 Ocak ayında 380.000 varil üretim yaptı ve ülke, üretimini 2019’un en azından ilk yarısında bu seviyede tutmayı planlıyor.
Suudi Arabistan, Mart ayında üretimini 9,8 milyon varile düşürmeyi planladığını söylüyor. Ayrıca yine ABD’ye olan ihracatını da azaltma eğiliminde. Bu duyurular Şubat ayı başlarında petrol fiyatlarını yükseltti ve ayrıca Merril Lynch gibi bankaların Brent petrolün 2019’da ortalama 70 dolar olacağına yönelik tahminlerine neden oldu.
OPEC ve OPEC dışı üretim kesintisi anlaşması, her üretici ulusun görece küçük oranlarda kesinti yapması ancak bu kesintilerin birlikte petrol piyasasında önemli miktarlarda olacağı şeklinde tasarlanmıştı. Bunun yerine, şimdi elimizde belirtilen oranlardan farklı olarak aşırı ya da düşük üretim yapan birkaç petrol üreticisi ulus var. Eğer bir ülke aniden 100.000 varil petrolü piyasadan çeker ya da piyasaya sürerse, fiyatlar keskin düşüşler ya da artışlar yaşayabilir. Örneğin, Suudi Arabistan (yeni artırılmış atıl kapasitesine bakarak) üretimi artırırsa, piyasa düşecektir. Bir ülkede bir yıkım meydana gelirse (örneğin Nijerya Delta Avengers’ın bir petrol boru hattını sabote etmesi gibi), bu kaybı telafi edebilecek daha az katılımcı ülke olacaktır, çünkü zaten aşırı üretim yapıyorlar. Mevcut durum esasında Suudi Arabistan’ı üretim artışında neredeyse yalnız bırakıyor. OPEC/OPEC dışı anlaşma dengesiz.
Başkan Trump’ın tweeti, muhtemelen yalnızca, ABD’de artan benzin fiyatlarına yönelik bir reaksiyon. ABD benzin fiyatları, ABD’nin Venezuela petrolü üzerindeki yeni yaptırımları ve düzenli aralıklarla programlanmış bakım dönemi nedeniyle büyük oranda artış yaşadı. (Benzin fiyatları tipik olarak, rafinerilerin bakıma girerek çevrimdışı olması ve benzinin daha pahalı bir versiyonu olan yaz harmanı benzin üretimine kayması ile yükselir.) Ancak, Başkan’ın tweeti ve Al Falih’in ona cevabı, mevcut OPEC/OPEC dışı anlaşmasının piyasayı istikrara kavuşturmadığını ortaya koyuyor.