Khalid al-Falih, muhtemelen üretimde kesinti planları uygulamaya geçene kadar, petrol fiyatlarının tatil döneminde yeni yıla kadar düşeceğini tahmin ediyordu. Suudi Enerji Bakanı'nın beklemediği şey ise piyasanın içine düştüğü çalkantı oldu.
Suudi liderliğindeki OPEC'in 7 Aralık'ta, Ocak ayından itibaren altı aylık dönemde günlük 1,2 milyon varillik üretim kesintisine Rusya ve diğer müttefiklerin de katılacağını açıklamasından bu yana ham petrol varil başına yaklaşık 6 Dolar değer kaybetti.
OPEC kararına kadar iki ayda piyasanın varil başına yaklaşık 25 Dolar'lık düşüşünü de hesaba katarsak, son iki haftada yaşanan düşüş pek önemli görünmeyebilir.
Sadece İki Ayda %40 Düşüş
Tabii birlikte bakıldığında, ABD West Texas Intermediate WTI ham petrolün Ekim başındaki 77 Dolar'dan, İngiliz Brent'in ise 87 Dolar'dan yaşadığı 30 Dolar'lık kayıp oldukça sarsıcıydı.
Ancak %40'lı düşüşten çok, petrol yatırımcılarının aklındaki konu fiyatların şimdi nereye gideceği. OPEC toplantısından önce korku, fiyatların varil başına 50 Dolar'ın altına inmesiydi.
Ancak Salı günkü %7'lik düşüşün ardından—bu, piyasanın geçtiğimiz dört haftada bir günde bu kadar düşüş yaşadığı üçüncü gündü—akıllardaki soru bu sefer fiyatın 40 Dolar üzerinde kalıp kalamayacağıydı. Petrol fiyatları en son Ağustos 2018'da, ABD kaya petrolü krizinin ilk aşamasında bu kadar düşük seviyelere inmişti.
Rus ve Suudiler Üretim Artırımında ABD'ye Eşlik Ediyor
New York bazlı küresel market fonu 50 Park Investments kurucusu Adam Sarhan, mevcut üretim fazlasının sadece kaya petrolü değil, aynı zamanda rekor seviyelerdeki Rus ve Suudi üretimi yüzünden yaşandığı için benzer bir çöküşe kendini hazırlıyor.
Sarhan'a göre, küresel bir yavaşlamaya yönelik endişeler yatırımcılarda ek bir korku yarattı:
"Petrol yatırımcıları piyasanın 40 Dolar altına inmesinden korkabilir. Ancak birçok kişi, kaya petrol krizinin ilk aşamasında 25 Dolar kadar düşük bir seviyede işlem yaptığımızı unutuyor.
Şu anki gibi aşırı düşüş yaşayan bir piyasada, insanlar iyi haberlere kulaklarını tıkayarak satışları itenin ne olduğuna odaklanır. Yani, 30 Dolar seviyesine gelebiliriz, ancak temellerde, teknik verilerde ve küresel ekonomide buna uygun bir bozulma yaşanmalı."
ABD, Suudi Arabistan ve Rusya'nın rekor seviyedeki ham petrol üretimi de göz önüne alındığında, böyle bir bozulma mümkün görünüyor.
ABD Enerji Bilgi İdaresi'nin (EIA) Paartesi günü yayınladığı aylık sondaj raporuna göre ABD'deki başlıca 7 kaya petrolü havzasındaki petrol üretiminin yıl sonuna kadar günlük 8 milyon varili aşması bekleniyor. ABD zaten bu yılki 11,7 milyon varillik zirvesiyle ve 10,9 milyon varillik ortalamasıyla dünyanın en büyük ham petrol üreticisi konumunda. EIA 2019 için 1,2 milyon varillik bir artışla beraber günlük ortalama 12,1 milyon varillik üretim öngörüyor. Bu da teoride OPEC'in önümüzdeki altı ayda kısmayı planladığı miktarı dengeliyor.
EIA verileri dışında, Salı günkü Reuters haberine göre Rusya bu yıl günlük ortalama 11,42 milyon varillik üretimle yeni bir zirveye ulaştı. Resmi verilere göre Suudi Arabistan'ın Ekim'deki petrol ihcarı da Eylül'deki günlük 7,433 milyon varilden 7,7 milyon varile yükseldi.
Birlikte bu figürler, ülkenin en büyük petrol havzasının El Sharara'nın militanlar tarafından ele geçirilmesinin ardından Libya Milli Petrol Şirketinin (NOC) iki petrol havzasındaki günlük yaklaşık 385.000 varil petrolü forsmajörü gibi olumlu haberleri geride bırakıyor. Gölgede kalan bir başka gelişme ise, Bloomberg haberine göre Rus Enerji Bakanı Alexander Novak'ın, 2019'un ilk çeyreğinde planlanan günlük 228.000 varillik üretim kesintisini konuşmak amacıyla yerel petrol şirketlerinin yöneticileriyle Çarşamba günü buluşacak olması.
Küresel Yavaşlama Korkuları da Ekleniyor
Dalgalı ABD hisse piyasası, Çin'in son 15 yıldaki en kötü perakende satış performansı ve AB'nin desteği olmadan İngiliz ekonomisini tarihinin en zayıf durumunda bırakabilecek olan Brexit sorunları da petrolü zayıflattı.
New York bazlı Energy Management Institute'tan Dominick Chirichella:
"Sadece ticaret dünyasının geneli değil, aynı zamanda önemli sayıda yatırımcı ve fon yöneticisi de küresel ekonominin zayıflamasını ve bunun da 2019'da petrol talebinde bir yavaşlamaya dönüşmesini bekliyor."
Ancak petrol için haberler kötü olmasa bile, satışlar iki sebepten dolayı devam edecek: insanların yerini alan algoritmik işlem modellerinin yeniden ortaya çıkışı ve tacirlerin yılın bu zamanında genelde tatilde olmaları. Kendileri kendini gerçekleştiren bir kehanet gibi, bilgisayar bazlı işlem modelleri, incelen hacim her işlemin etkisini abartırken aşılabilecek yeni teknik dipler arıyor. Sonuç: satış satışı getiriyor.
Algoritmik Modeller Durumu Kötüleştiriyor
Durham, North Carolina bazlı ICAP'ta analist ve broker Scott Shelton, piyasada genel olarak bir alıcı eksikliği olduğunu belirtiyor.
"Muhtemelen bu daha önemli konu, çünkü algoritmik modeller bunu farkedip her uzun pozisyonu durdurmak için zayıflık yaratıyor... Piyasada zorluklar birikiyor, ancak iki ayın ardından kimin sağ kalabileceğini ben de bilmiyorum."
New York bazlı PSW Investments'tan Phil Davis, geçtiğimiz iki ay içinde birkaç kez dip noktadan petrol alarak zarara girdiği için kazananlardan biri değil. Davis'e göre:
"Bu piyasaya dahil olmak delilik. Ne kısa, ne de uzun pozisyondayım."
Sarhan gibi Davis de, WTI'ın piyasanın taban desteği olmasına rağmen yıl bitmeden 40 Dolar'ı test edebileceğini düşünüyor. Davis ekliyor:
"Petrol bu aşamada hiç saygı görmüyor ve biz bütün kontrolü kaybettik."