Petrol fiyatları, ABD’yi gündeminde tutmaya devam ediyor. Son üç haftadır açıklanan stok rakamları, hem manşet olarak hem de içerik olarak fiyatlar üzerinde baskı yaratıyor. Piyasanın en büyük sorunsalı da arz fazlası sorununun çözülemeyeceğine yönelik endişeler. Bu çerçevede asıl sorulması gereken sorular başka fakat piyasanın merak ettiği konu; petrolü yeniden 40$ altında görecek miyiz? Sorunun cevabına gelince evet mümkün fakat bu seferki dip hareketi 30 Dolar’a doğru bir geri çekilme beklentisinde değilim ve kaldı ki bu hareketin öncekine göre daha zayıf olacağı görüşündeyim. Nedenlerine bakalım?
Arz cephesini ön planda tutarak bir analiz yaparsak; Her ne kadar kısa vadede çalışmasa da OPEC’in arz kesintisi fiyatların aşırı baskılanmasını engelliyor? Bu nedenle OPEC arz kesintisi yaptı fakat fiyatlar yükselmiyor eleştirisi yerine, OPEC arz kesintisi yaptı ve fiyatların daha da düşmesini engelledi yorumu daha doğru olacaktır. OPEC kademe kademe üretimini azaltırken, bir karşılaştırma yapmak gerekirse Kasım ayı üretimi toplamda 33,37 milyon varil iken Mayıs ayı rakamı yaklaşık 32,14 milyon varil düzeyinde. Bu da zaten anlaşıldığı üzere yaklaşık 1,2 milyon varillik piyasadan arzın çekilmesi demek. Bu tarafa kadar olan kısım normalde fiyatları yukarı çekmesi gerekirken neden hala aşağı giden fiyatlarla karşı karşıyayız.
Bunun cevabı ise ABD verilerinde kendini gösteriyor. Biz haftalık olarak sadece stok rakamlarına baksak da verinin ayrıntılarında ABD’de günlük üretim rakamları da açıklanıyor. OPEC’tekine benzer bir karşılaştırma yapmak gerekirse Kasım ayından buyana ABD’deki üretim artışı yaklaşık 638 bin varil düzeyinde. Takvimi biraz daha geri saracak olursak Geçen yılın aynı dönemine göre 708 bin varillik bir üretim artışı söz konusu. Kasım ayını baz aldığımızda karşımıza çıkan sonuç şu; ABD’deki üretim artışı 6-7 ay gibi bir sürede OPEC’in üretim kesintisinin yarısını karşılıyor ve fiyatlar yüksek kaldıkça bu oranın artacağı öngörülüyor. Diğer bir nokta ise Baker Hughes’ın açıkladığı sondaj faaliyetleri raporu. Son bir yıllık dönemde ABD’de toplam sondaj kule sayısı 2,2 kat artış gösterdi. Bu oranın verimlilik tarafını da tartışacağım ve esas kilit nokta da o zaten fakat “bir senede neler değişti” resmini görmek için önemli. Resme böyle baktığımızda petrol fiyatlarını 40 Dolar’ın altına rahatlıkla bekleyebiliriz. Son grafik sorunun cevabını verecek.
Bu bağlamda verimlilik esas soru ise; 1) öncelikle kaba bir hesapla dinamik olarak ABD’de bir sondaj kuyusunun ortalama üretim miktarını hesaplayabiliriz. 2) bu ortalamayı fiyatlarla karşılaştırarak verimliliğin düşük ve yüksek kaldığı noktaları izleyebiliriz. Hesaplarımıza göre platform başına üretim son iki senenin en düşük seviyelerinde ve son bir yıldır düşüş trendi içerisinde. Bu da piyasaya giren her yeni üreticinin ortalamanın altında üretim yaptığını gösteriyor. Düşen fiyatlarla beraber bunun devam edeceğini ve 40 Dolar’ın altına bir hareket gördüğümüz takdirde verimsiz üreticilerin kademe kademe yeniden piyasadan çekileceği beklentisindeyiz. Şöyle ki; piyasaya sonradan, yani fiyatların yükselişi ile birlikte dahil olan üreticilerin maliyetleri öncekilere göre daha yüksek. ABD’de üretim kararlarının oldukça esnek ve kısa vadede alınabilecek durumda olması, piyasanın, fiyatlara anında tepki verebilmesini sağlıyor. Bu da nihai durumda piyasada petrol fiyatlarının aşırı düşüşünü ve aşırı yükselişini engelliyor.
Sonuç ve Değerlendirme:
Petrolde kısa vadede (2019’a kadar) 70 – 80 Dolar üzerine bir fiyat beklentisi içerisinde değilim. Buna karşın geri çekilmede 40 Dolar’ın altı tabii ki mümkün olabilir fakat daha önceki dip hareketimize kıyasla kısa vadeli kalacağı görüşündeyim. Bunun en önemli sebebi ise daha önce gördüğümüz o dip ortamında ABD’li verimsiz üreticilerin yaşadığı krizler ve OPEC’in üretimini düşürmüş olmasıdır. Şu anki fiyatları ise piyasanın önden alınmış bir endişesi olarak görmekteyim. O endişe de ABD’de stokların artmaya devam edeceği beklentisinden tetikleniyor. Önümüzdeki haftalarda stokların kısa vadede bozulan dengesine yeniden gelebileceği ve arz fazlasına ilişkin kısa vadede zirve yapan endişenin tersine dönebileceğini düşünüyorum. Teknik olarak ise 45,50 ve 47,70 WTI’da ana dirençlerim olurken, geri çekilmede ise 43,60 ve 42,85 destekleri öne çıkmakta.
