(Enerji bakanının açıklamasından ayrıntılar, AB tepkisi, geçmiş bilgi eklendi)
Can Sezer
Dilovası, İZMİT/BRÜKSEL, 20 Haziran (Reuters) - Türkiye ikinci sondaj gemisini doğalgaz ve petrol aramak üzere üç ay süreyle Kıbrıs'ın doğu açıklarına gönderirken, kendi kıta sahanlığı ve KKTC'nin ruhsat alanlarında arama çalışmalarını kesintisiz sürdüreceğini açıkladı.
Son yıllarda büyük doğalgaz yataklarının keşfedildiği Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin egemenlik alanları birbiriyle çelişiyor.
Türkiye'nin ikinci bir sondaj gemisini ada açıklarına göndermesi Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Avrupa Birliği arasındaki gerilimi artırabilir.
Güney Kıbrıs adanın batısında sondaj faaliyeti Fatih gemisinin personeli hakkında geçen hafta tutuklama kararı çıkardı. Birliği liderlerinin ise Türkiye'ye ihtilaflı sularda sondaj faaliyeti yürütmemesi, aksi halde buna karşı adım atacakları konusunda uyarıda bulunması bekleniyor. Yunanistan ve Güney Kıbrıs, Türkiye'ye karşılık vermeleri için AB ülkelerine baskıda bulunuyor.
AB zirvesi için Brüksel'de toplanan AB liderleri, Reuters tarafından görülen taslak açıklamaya göre Türkiye'nin sondaj faaliyetlerinin "illegal" olduğunu ve AB'nin "uygun bir karşılık vermeye hazır" olduğunu söylemesi bekleniyor.
Akdeniz'deki ihtilaflı egemenlik sahalarından doğan gerilim geçen ay tırmanırken, gerilim Türkiye'nin Avrupa Birliği üyesi ülkelerle ilişkisini zedeleyebilir.
Adanın tümünde egemenlik iddia eden Güney Kıbrıs'ı resmi olarak tanımayan Ankara, Güney Kıbrıs'ın Akdeniz'de ilan ettiği münhasır ekonomik bölgenin kendi kıta sahanlığı ile kesiştiğini iddia ediyor ve sınırları kabul etmiyor. Güney Kıbrıs'ın münhasır ekonomik bölgesinin sınırları ayrıca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) deniz sahası ile örtüşüyor.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez'in verdiği bilgiye göre, Yavuz adlı sondaj gemisi Karpas yarımadası açıklarında faaliyet gösterecek. Gemi Magosa körfezinde bulunan Karpaz-1 kuyusunda 3,300 metre derinliğe kadar sondaj yapacak.
Dönmez, geminin uğurlama töreninde yaptığı konuşmada, "Hukuken de meşru haklarımızı korumak ve savunmak için buradayız. Hem kendi kıta sahanlığımızda hem de KKTC'nin Türkiye Petrolleri'ne verdiği ruhsat alanlarında çalışmalarımızı aralıksız sürdüreceğiz" dedi.
Sondaj ve araştırma çalışmalarını yürüten TPAO'nun Genel Müdürü Melih Han Bilgin'in verdiği bilgiye göre sondajın Temmuz'un ilk haftasında başlaması planlanıyor. TPAO'nun internet sitesinde yer alan haritaya göre Magusa körfezi KKTC'nin "E ruhsat alanında" yer alıyor. "Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin bölge ülkeleriyle yaptığı tek yanlı, Türkiye ve KKTC'nin haklarını gasp etmeye çalışan anlaşmaların da hukuken hiçbir geçerliliği olmadığını ilettik" dedi ve Güney Kıbrıs'ın enerji yatakları gibi adanın tamamını ilgilendiren konularda karar alamayacağını ifade etti.
Türkiye'nin Kıbrıs'ın kaynaklarının "adil paylaşım" esasına göre kullanılmasını istediğini belirten Dönmez, "Kıbrıs Rum Yönetimi ile ortaklık kuran bölge dışı aktörleri bir kez daha uyarıyoruz, sonuca ulaşamayacak ilüzyonların peşine düşmeyin" dedi.
Avrupa Birliği'nin Türkiye'ye tam olarak ne karşılık vereceği ise net değil. AB liderlerinin taslak açıklamasına göre karşılık seçeneklerini birliğin dış politika birimi belirleyecek.
Üst düzey bir AB yetkilisi seçeneklerden birinin gümrük birliğinin genişletilmesi müzakerelerinin askıya alınması olduğunu belirtti. Yetkili diğer bir seçeneğin ise Türkiye'nin AB üyeliğine adaylığının resmi olarak askıya alınması olduğunu ifade etti. bildiren Can Sezer, Robin Emmott; Redaksiyon Ebru Tuncay)