(Piyasa tepkisi eklendi.)
Nevzat Devranoglu
İSTANBUL, 20 Eylül (Reuters) - Yeni Ekonomi Programı (YEP) olarak adlandırılan Orta Vadeli Program (OVP) geçmiş yılların aksine büyümede kademeli bir artış trendi öngörürken, genel olarak ekonomistler enflasyon ve büyüme başta olmak üzere tahminleri gerçekçi olarak nitelendirdi; bundan sonra ise uygulamalar takip edecek.
Bir önceki programda önümüzdeki üç yıl için yüzde 5.5 olarak öngörülen büyüme hedefi yeni program ile birlikte bu yıl için yüzde 3.8, gelecek yıl için yüzde 2.3'e aşağı yönlü revize edildi. Büyüme 2020'de yüzde 3.5, 2021'de ise yüzde 5 öngörüldü.
Reuters'ta dün yer alan bir haberde, OVP çalışmalarında büyümenin bu yıl yüzde 3.5-4 aralığında, gelecek yıl ise yüzde 2.5 civarında olacağı belirtilmişti. göre enflasyonun bu yılı yüzde 20.8'de tamamladıktan sonra 2019 sonunda yüzde 15.9'a, 2020 sonunda yüzde 9.8'e ve 2021 sonunda yüzde 6'ya gerilemesi öngörülüyor.
Bütçe açığının GSYH'ya oranın bu yılı yüzde 1.9'da tamamladıktan sonra izleyen yıllarda yüzde 1.8, 1.9 1.7 olması öngörülüyor.
Merkezi yönetim bütçesinde FDF bu yıl 4.3 milyar TL, 2019'da 36.7 milyar TL öngörülürken faiz ödemeleri bu yıl 76.4 milyar TL, 2019'da 117.3 milyar TL öngörülüyor.
Cari açığın GSYH'ya oranın bu yılı yüzde 4.7'de tamamladıktan sonra 2019'da yüzde 3.3'e 2020 sonunda yüzde 2.7'e ve 2021 sonunda yüzde 2.6'ya gerilemesi öngörülüyor.
QNB Finansbank Başekonomisti Gökçe Çelik, büyüme hedeflerinde aşağı yönlü revizyon yapan hükümetin, ekonomide dengelenme adına yüksek büyüme hedeflerinden vazgeçmenin gereğini uyguladığına dikkat çekti. Çelik, başta enflasyon olmak üzere genel olarak tahminlerin gerçekçi olduğuna dikkat çekerek, artık söylemlerin tamamlandığını bundan sonra ise bu söylemlere uygun adımların bekleneceğini belirtti.
BlueBay Asset Management stratejisti Tim Ash, tahminlerin inanılır ve tutarlı olduğunu belirterek, "Bence en azından tahminlerin tutarlı ve inanılır olduğunu da düşünürsek Albayrak OVP testinden geçer not aldı" dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın "Büyümeyi sürdürülebilir kılmak ve sağlam temeller üzerine inşa etmek temel hedefimiz" sözleriyle tanımladığı YEP yine Albayrak'ın söylemine göre "dengelenme, disiplin ve değişim" olmak üzere üç ana temel üzerine kurulmuş durumda.
Albayrak, 2019-2021 yıllarını programın temel amacını "kısa vadede fiyat istikrarının ve finansal istikrarın yeniden tesis edilmesi, ekonomide dengelenmenin ve bütçe disiplininin sağlanması, orta vadede sürdürülebilir büyüme ve adaletli paylaşıma yönelik ekonomik değişimin gerçekleştirilmesi" olarak özetledi.
Albayrak ayrıca programın "Piyasa ekonomisinin temel prensiplerinden taviz vermeyen, objektif bir şekilde izlenebilen, gerçekçi, şeffaf ve tutarlı bir politika setinden" oluştuğunu da belirtti.
Program ana hatlarıyla gerçekçi bulunurken, uygulamanın önemine vurgu yapan bir analist, "Piyasalar daha detaylı açıklamalar bekliyordu... Açıklanan rakamlar gerçekçi görünüyor ama rakamlardan ziyade bunlara ulaşmak için uygulanacak yöntemler önemli" dedi.
Credit Agricole kıdemli gelişmekte olan piyasalar stratejisti Guillaume Tresca, "Büyüme ve cari açık tahminine bakınca çok hırslı... Mali açıkta güçlü bir düzeltme bulunmuyor. Bu yıl aynı, gelecek yıl hafif bir düzeltme, 2020'de ise düzeltme söz konusu. Bu da yalnızca iki yıl içinde olacağını gösteriyor ki bu dönemde birçok şey olabilir. Dolayısıyla bu cephede gerçek bir taahhüt yok" dedi.
Dolar/TL Yeni Ekonomi Programı (YEP) olarak adlandırılan Orta Vadeli Program'da (OVP) büyüme tahminlerinin makul bulunmasıyla ilk etapta 6.13 seviyesine kadar geriledikten sonra yukarı yönlü sert dalgalandı. yakından takip ettiği ve daha önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından da dile getirilen "İhalesi yapılmamış ve ihalesi yapılmış ancak başlanmamış projeler askıya alınacaktır" söylemi programda yer alırken devam eden projelerden finansman koşulları uygun olanlar için yeni ve daha uzun zamana yayılmış iş planlarının oluşturulacağına da dikkat çekiliyor.
Programda yine piyasalarca yakından izlenen Kanal İstanbul projesi için mega-altyapı projeleri için ise "doğrudan yabancı yatırım yoluyla, uluslararası finansman ile hayata geçirilecektir" söylemi yer alıyor.
Albayrak'ın açıklamalarına göre program ekonominin yabancı tasarruflara bağımlılığını kalıcı olarak azaltacak ve cari açığın milli gelire oranını yüzde 3'ün altına düşürecek ihracat, turizm ve sanayi ürünlerinde yerlileştirmeye dayalı bir ekonomik dönüşümün temellerini de atacak.
Programın temel hedefleri arasında geçen yıl 23 milyar dolar olan seyahat gelirlerinin 2021 yılında 42 milyar dolara yükseltilmesi de yer alıyor.
BANKACILIK SEKTÖRÜ
Son dönemde döviz kurlarında ve faizlerde yaşanan dalgalanmaların reel sektör bilançoları üzerinde bir baskı unsuru oluşturduğuna dikkat çekilen programda, bankacılık sektörünün güçlü yapısının muhafaza edildiğine de vurgu yapılarak şöyle denildi:
"Güncel ekonomik gelişmelerin, kur ve faiz dalgalanmalarının reel sektör firmaları üzerindeki etkileriyle bu etkilerin bankacılık sektörünün aktif kalitesine ve mali yapısına yansımaları yakından takip edilmektedir. Sektörün bu sağlam yapısının sürdürülmesi ve bu alanda ülke olarak elde edilen kazanımların muhafazası için gerekli önlemlerin alınması YEP döneminin önceliklerindendir."
Albayrak, reel sektör firmalarının birçoğunun problemler yaşadığını bildiklerini belirterek, "Bankacılığın reel sektörü finanse etmeye devam etmesi programın en önemli önceliklerinden" dedi.
Öte yandan Albayrak daha önce medyada yer alan ve OVP ile birlikte açıklanacağına dair beklenti oluşan batık kredilerin transferine ilişkin ise bir açıklama yapmadı. Bankacılar bu beklentinin gerçekleşmemesi nedeniyle piyasalarda bir satış yaşandığını belirttiler. Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Mehmet Ali Akben ise Batık kredilerin başka bir kuruma devredilmesinin planda olmadığını söyledi. BAĞIMSIZLIĞINA VURGU YAPILDI
YEP kapsamında enflasyonla mücadelede de oldukça kademeli bir süreç öngörülürken bu mücadeledeki politika ve tedbirler arasında ise "Merkez Bankası fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlı ve bağımsız bir şekilde kullanmaya devam edecektir" söylemi dikkat çekti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın sıkı mali disiplin ile enflasyonla mücadeleye destek vereceğine de dikkat çekilirken personel dışında kamunun fiyat belirleme ve yönlendirme politikasına tabi belirli alanlarda geçmiş enflasyon verisi yerine YEP'te yer alan enflasyon hedeflerinin dikkate alınacağı da vurgulanıyor. Programda mali disiplin, "YEP'te dengelenme sürecinin en temel destekleyicisi olacaktır" söylemine yer veriliyor.
Programa göre kişi başına GSYH'nın bu yıl 9,385 dolar, 2019'da 9,647 dolar, 2020'de 10,292 dolar 2021'de 10,973 dolar olması öngörülüyor.
İhracatın bu yıl 170 milyar dolar, 2019'da 182 milyar dolar olması beklenirken ithalat ise bu yıl 236 milyar dolar, 2019'da 244 milyar dolar öngörülüyor. Dış ticaret açığı ise bu yıl sonunda 66 milyar dolar, 2019'da 62 milyar dolar öngörülüyor.
Reuters'ta bugün yayımlanan YEP'e ilişkin haber ve tablolar için --->