Bakırda Satışlar Aşırıya Kaçsa da, Resesyon Korkuları Toparlanmayı Engelliyor

Grafikler, Investing.com’un sağladığı verilere dayalı olarak skcharting.com tarafından üretilmiştir.

New York COMEX’te işlem gören en aktif bakır kontratı, Çarşamba günü seans açılışı öncesinde pound başına 3,38 doların hemen üzerinde seyrediyordu ki bu da Aralık 2021’deki 4,44 dolarlık kapanıştan yaklaşık %24’lük bir düşüş demek. Ek olarak, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sebebiyle küresel emtia sıkışıklığının zirve yaptığı Mart başlarında görülen 5,01 dolarlık rekor zirveden bu yana, metal neredeyse %33 değer kaybetti.

Uygulamayı İndirin

Küresel finans piyasalarını takip etmek için her gün Investing.com uygulamasını kullanan milyonlarca kişiye sen de katıl!

Şimdi İndir

Bakırın grafikleri, COMEX vadeli işlem kontratlarında satışların aşırıya kaçtığına ve önümüzdeki günler içinde güçlü bir geri sekmenin yaşanabileceğine işaret ediyor. Ancak küresel ekonomide bir düşüş yaşanacağına dair endişeler bu iyileşme sürecini engelliyor. Bakır, yaşadığı hareket için suçlanmamalı. Tam da olması gerektiği gibi davranıyor. Suçlanması gereken ekonomik sinyaller; çünkü ABD’nin bir resesyona doğru ilerleyip ilerlemediğine ve eğer ilerliyorsa bu resesyonun ne kadar süreceğine dair ciddi tartışmalar yaşanıyor.

Bu belirsizliğin geçerli bir sebebi var

Ekonomiye dair tartışma iki kampa bölünmüş durumda: Nouriel Roubini gibi ekonomistler ile eski Hazine Bakanı Larry Summers liderliğindeki resesyon bekleyenler ile, Hazine Bakanı Janet Yellen, Fed üyeleri ve Beyaz Saray danışmanlarını içeren, bir resesyonun yaşanmayacağını düşünen grup.

Roubini’ye göre “neden ciddi bir resesyon ve çok zorlu bir borç ve finans krizi yaşayacağımıza dair birçok sebep var.“ Wall Street’in ‘Dr. Doom’ lakabını verdiği ekonomiste göre:

“Bu sürecin kısa ve yüzeysel geçeceği fikri tamamen kuruntu.“

Summers’a göre bu yıl “çok yüksek bir resesyon olasılığı“ var ve “bunun benzeri bir durumu daha önce de yaşadık ... [ve] bir resesyon neredeyse her zaman takip etti.“ Summers, Fed’in ekonomide yumuşak bir inişe dair umudunu “umudun deneyime karşı galibiyeti“ olarak tanımladı ve ekledi:

“Bu tarz yumuşak bir iniş ihtimalinin çok düşük olduğunu düşünüyorum.“

Yellen ekonominin yavaşlamakta olduğunu kabul etse de, istihdam piyasasının sağlıklı durumda olmasını henüz bir resesyonun gelmediğinin kanıtı olarak gösteriyor.

ABD’de yeni ev satışları Haziran ayında bir önceki aya kıyasla %8’in üzerinde, bir yıl önce aynı aya kıyasla ise çift haneli bir düşüş yaşadı. Çarşamba günü yayımlanan resmi veriler, artan ev kredisi faizlerinin ve tüketici güvenindeki düşüşün konut piyasasını zayıflattığına dair düşünceleri güçlendirdi.

Tüketici güveni ise Temmuz ayında üst üste üçüncü aylık düşüşünü yaşadı. Fed’in son 40 yılın zirvesindeki enflasyonu kontrol altına almak için yaptığı faiz artırımları, Amerikalıların potansiyel bir resesyone dair endişelerini artırdı.

Fed’in bugünkü toplantıda faiz oranlarını %0,75 artırması muhtemel. Banka böylece Mart ayından bu yana dördüncü faiz artırımını yapmış olacak. Faiz oranları Şubat ayında %0-0,25 arasındaydı ve Çarşamba itibarıyla %2,0-2,5 arasında olabilir. Merkez bankası yıl sonuna kadar faiz oranlarında üç kez daha değişiklik yapma imkanına sahip. Şimdiye kadar yapılan üç artırıma rağmen, tüketici fiyat endeksinin ölçtüğü şekilde enflasyon Haziran ayında yıllık %9,1’le son 40 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Fed’in enflasyon hedefi ise yıllık yalnızca %2.

Ekonomik istatistikleri takip eden ve yayımlayan çzel ve resmi kurumları bir araya getiren Conference Board’da ekonomik indikatörler bölümünden kıdemli direktör Lynn Franco’ya göre, “Enflasyona dair endişeler—özellikle de yükselen yakıt ve gıda fiyatları—tüketicileri baskılamaya devam etti.“

“Fed enflasyonu yavaşlatmak için faiz oranlarını yükseltirken, otomobil, ev ve büyük eşyalara yönelik satın alma niyetlerinin tümü Temmuz ayında daha da azaldı.“

“Enflasyon ve yeni faiz artırımlarının önümüzdeki altı ay içinde tüketici harcamaları ve ekonomik büyümeye yönelik güçlü engeller yaratmaya devam etmesi muhtemel.“

Ekonomistlere göre merkez bankası, mevcut faiz artırımları çizgisini korursa ekonomiyi bir resesyona sokma riski yaratıyor. ABD’de GSYİH ilk çeyrekte %1,6 daralmıştı. Ticaret Bakanlığı ikinci çeyrek GSYİH için ilk raporunu Perşembe günü yayımlayacak ve figürün negatif gelmesi, ekonomiyi teknik olarak bir resesyona sokmuş olacak.

Freeport’un bakırın uzun vadeli görünümü konusunda pozitif beklentide olsa da kısa vadeye dair şüphelere sahip olduğunu söylemesi, 2015’teki durumu akıllara getiriyor. O dönemde, piyasadaki hareketler sebebiyle metalin üreticileri üretim kısma, tesis kapatma, varlık satışları, işten çıkarmalar ve giderleri kısma adımları atmak zorunda kalmıştı.

2015’te, Londra Metal Borsası’nda (LME) işlem gören bakır arz fazlalığı, yatırımcı hissiyatındaki zayıflık ve Çin’in talebindeki azalma sebebiyle ton başına 5.000 doların altında altı yıllık diplere gerilemişti. 2015 sonu itibarıyla, dünya çapında üreticiler piyasadan neredeyse bir milyon ton bakır çekmişti.

En büyük kesintiyi Glencore (LON:GLEN) yaptı. Şirket, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde bulunan Katanga Mining ile Zambiya’daki Mopani Copper Mines şirketlerinin katod bakır üretimini 400 bin ton azalttı.

Ancak mevcut ortamda, henüz kimse bu kesintileri yapmaya başlamadı.

2015’teki dönemle aradaki bir diğer fark da bakırın fiyatı.

O dönemde, piyasada mevcut ya da planlanan üretimde ciddi bir azaltma görülene kadar bakır fiyatının ton başına 5.500 doların altına inmesi gerektiği düşünülüyordu. Piyasa bu noktaya ulaştığında, üretimde azalma başladı.

Ancak bugünkü maliyet ortamı yedi yıl önceye göre çok daha yüksek enflasyon içeriyor. Yani bakır fiyatları ton başına 7.000 doların üzerindeyken bile, bazı faaliyetler neredeyse kâr etmeyecek noktaya yaklaşıyor.

Güç ve dizel giderleri o kadar hızlı yükseldi ki, yalnızca buna dayalı olarak kapasiteyi azaltmak bile, alüminyum üreticilerinin son dönemde keşfettiği gibi oldukça makul bir seçenek.

Günümüz ile 2015 arasındaki son fark ise, bakır piyasasının altyapısı. Bakır 2015’e LME depolarında yaklaşık 200 bin tonla başladı ve yılı 235 bin ton civarında kapattı. Şu an ise LME onaylı tesislerde yaklaşık 135 bin ton bakır var.

Küresel dekarbonizasyon girişimleri kapsamında elektrikli araçlarda ve yenilenebilir enerjide bakır kullanımının artmasına rağmen, önümüzdeki yıllarda piyasaya girecek yeni bakır arzının boyutu düşük.

Danışmanlık şirketi Wood Mackenzie’ye göre, enerji dönüşümü için gerekli yeni arzı teşvik etmek için COMEX bakır fiyatının pound başına 4,25 dolar olması gerekiyor. Bu da ton başına yaklaşık 9.369 dolara denk geliyor ki bu seviye mevcut fiyatın çok üzerinde. Şirketin bir yıl önceki tahmini ise pound başına 3,30 dolardı. Bu tahmin, şu an etkili olan enflasyon baskılarına dair iyi bir indikatör.

Bakır üreticileri Çin’deki müşterilerden gelen talepte bir yavaşlama göstermese de, ülkenin GSYİH büyümesi ikinci çeyrekte %0,4’e geriledi.

Ekonomik verilerle birlikte bakırın arz-talep temellerinin ardından, son olarak bakırın grafiğine bir bakalım.