Petrol 200 Dolar ve Ötesini Görebilir mi? (2. Bölüm)
Ross Hendricks | 16.03.2022 17:12
Dünkü yazımda, Vladimir Putin'in Ukrayna'yı işgal kararının küresel petrol piyasasını nasıl etkilediğini ve WTI ve Brent petrol fiyatlarını yeni rekor zirvelere doğru nasıl taşıyabileceğini incelemiştim. Savaşta hızlı bir çözüm ihtimali olmadan, ufukta çok daha büyük artışlara tanık olabilir.
Uygulamayı İndirin
Bugün ise, önümüzdeki dönemde petrol piyasalarından ne bekleyebileceğimize dair bir yol haritası oluşturmak amacıyla, bizi bu noktaya getiren arz ve talep trendlerini inceleyeceğim.
h2 Petrol Talebi Yeni Rekor Zirvelere Doğru/h2
Uygulamayı İndirin
2021 sonları kadar yakın bir dönemde, Wall Street’teki popüler görüş petrol talebinin salgınla birlikte pik yaptığı ve bu noktadan itibaren yalnızca düşeceği yönündeydi. On milyarlarca dolarlık bir varlığı yöneten ünlü bir varlık yöneticisi, ham petrolün “balina yağının“ yolunu izleyebileceğini söylemişti.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
18 ay sonra, petrolden şüphe edenler daha hatalı olamazdı; ABD’de talep sürekli olarak COVID-19 salgını öncesindeki seviyelerin üzerinde ve henüz geçen ay yeni rekor zirveler kaydetti:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Daha da etkileyici bir şekilde, bu yeni zirveler yaz trafik sezonundaki dönemsel talep artışından da önce yaşandı. Yani talebin daha yüksek seviyelere çıktığını da görebiliriz.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Önümüzdeki dönemde, talepteki bir diğer potansiyel bir artış kaynağı da uçak seyahatlerindeki toparlanmanın sürmesi. Aşağıdaki grafikte, ABD’deki uçak seyahatlerinin 2019’da salgın öncesi seviyelerin yaklaşık %15 altında olduğu görülüyor:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
COVID-19 kısıtlamalarının kalkmasıyla birlikte, birçok analist ABD’de uçak seyahatlerinin 2022’de bir noktada tam bir iyileşme kaydetmesini bekliyor. Eğer bu gerçekleşirse, ABD ham petrolüne yönelik talepte yeni zirvelerin kaydedilmesini garantileyebilir.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Son olarak, dünyanın geri kalanı da ABD’nin izinden gidiyor. IEA’nın sunduğu son tahminler , küresel talebin bu yıl günlük 3,2 milyon varil artışla günlük 100,6 milyon varile ulaşacağına işaret ediyor. EIA ise bu yılın üçüncü çeyreğinde küresel talepte yeni bir rekor zirvenin kaydedilmesini, 2023 ve ötesinde de yeni zirveler görülmesini bekliyor:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Diğer bir deyişle, petrol tüketiminde bir pik noktadan çok uzaktayız. Dünya çapında ekonomilerin yeniden açılmasıyla birlikte, yalnızca bu yıl içinde dünya günlük 3 milyon varilin üzerinde yeni arza ihtiyaç duyacak.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Şimdi, denklemin arz tarafını değerlendirelim.
h2 ABD’de Petrol Üretimi Sabit Kaldı ve Fiyat Artışları da Pek Yardımcı Olmayabilir/h2
Uygulamayı İndirin
Son 10 yılın en iyi fiyatlama ortamına rağmen, ABD’de petrol üretimi hâlâ günlük 11,6 milyon varil seviyesinde. Bu da salgın öncesi zirvelerin günlük yaklaşık 1 milyon varil altında:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bu durum, petrol fiyatlarının 50 – 60 dolar arasında seyrettiği dönemde kaya petrolü üreticilerinin piyasayı milyonlarca varillik yeni arza boğduğu zamanlardan 180 derecelik bir dönüş.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Daha önce de belirttiğim gibi , bu değişimin iki sebebi var: sermaye yatırımı eksikliği ve belki de daha önemli olarak, kaynak yetersizliği. Kaya petrolü üreticileri; Eagle Ford (IS:FROTO) ve Bakken gibi kaya petrolü üretiminde yaşanan patlamada önemli bir rol oynayan havzalardaki çekirdek kaynaklarını neredeyse tüketmiş durumda.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bugün, Teksas’taki Permian havzası ABD’nin petrol üretimindeki büyüme için son kale. 2021 ortasından bu yana üretim artışına günlük yarım milyon varilden fazla katkı yapmasına rağmen, Permian geleneksel üretimde yaşanan düşüşü ve ülkedeki diğer kaya petrolü havzalarındaki üretimin yerinde saymasını telafi etmekte zorlanıyor:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Permian’daki kaya petrolü havzalarının büyük oranda tüketilmesi sebebiyle, fiyat artışlarının bu sorunu çözüp çözemeyeceği net değil. Üreticiler daha fazla üretmek istese bile, sektörde işgücünden çelik borulara ve hidrolik kırma kumuna kadar her alanda eksiklikler yaşanıyor.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Otomobil imalatını ve ev inşaatlarını yavaşlatan tedarik zinciri sıkışıklıkları, petrol sektöründe de etkisini gösteriyor ve bunun kolay bir çözümü yok. Bu faktörler bir araya gelince de, ham petrol fiyatlarında tarihin en büyük haftalık artışının yaşanmasına rağmen ABD’deki sondaj kulesi sayısının aynı dönemde neden düştüğünü açıklıyor. Sayı az dah olsa yükselişe geçti ancak hâlâ COVID-19 öncesi seviyelerin yaklaşık %24 altında bulunuyor:
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Son olarak, bir de OPEC+ grubu ve onlar da üretimi artırmakta zorlanıyor.
h2 Küresel Sermayenin Çekilmesi OPEC+ Üretim Kapasitesini Olumsuz Etkiledi/h2
Uygulamayı İndirin
COVID-19 salgınının ilk ortaya çıktığı dönemde, OPEC+ günlük 9,7 milyon varillik rekor miktarda bir petrolü geri çekerek petrol piyasasını dengelemişti. Talebin toparlanmasıyla birlikte, grup Temmuz 2021’de başlamak üzere arzı her ay 400 bin varil artırma konusunda anlaşmaya vardı.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Ancak son birkaç aydır, grupta yer alan ülkelerin çoğu üretim hedeflerine ulaşmakta zorlandı. IEA Ocak ayında OPEC+’in günlük üretim kotasının 900 bin varil altında kaldığını açıkladı.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bu eksikliğin en büyük sebebi olarak, Batı dünyasının fosil yakıt üretimine karşı politikaları gösterilebilir. Tarihsel olarak, OPEC+’in petrol üretiminin büyük bir bölümü Batı’dan gelen sermayeyle gerçekleştirildi. Ancak şimdi, enerji uzmanı Julian Lee’nin Bloomberg’e de açıkladığı gibi , Batılı petrol şirketlerinin sermaye bütçelerini azaltmaları küresel çapta sonuçlar yaratıyor:
“Nijerya ve Angola gibi ülkelerde üretimin sürekli olarak hedeflerin altında kalmasının sebebi, bu tesislerin idaresi değil... Bunun yerine, üretimdeki sınırlılık keşif ve geliştirmeye yönelik yatırım eksikliğini yansıtıyor. Yani bu durum devam edecek. Hatta, daha fazla sayıda ülkenin kapasite kısıtlamalarıyla karşı karşıya kalması ve üretimi artırmakta zorlanmasıyla birlikte, durum daha da kötüleşecek.“
Uygulamayı İndirin
OPEC+ üretim kapasitesine yönelik tahminlerin düşürülmesinin de etkisiyle, Morgan Stanley) küresel çaptaki fazla kapasitenin bir yıl önceki günlük 6,5 milyon varilden 2022 ortasına kadar günlük 2 milyon varilin altına düşmesini bekliyor .
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bu fazla kapasite tahminleri, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali öncesinde yapılmıştı. Bu yüzden Rus arzında hiçbir aksaklık yaşanmayacağını varsaysak bile, petrol piyasası yıl sonuna kadar günlük 2 milyon varilin altında bir fazla kapasiteyle tehlikeli bir noktaya gelmişti.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Son olarak, önümüzdeki dönemde Rusya’nın petrol ihracatındaki bozulmanın devam etmesinin piyasa üzerinde nasıl bir etki yaratacağına bakalım.
h2 Talebi Yok Edecek Bir Fiyat Sıçraması Petrolü 200 Dolar Üzerine Taşıyabilir/h2
Uygulamayı İndirin
Her emtiada, boğa piyasalarını arz ve talep dengesizliği yaratır. Fiyat mekanizması bu dengesizliği iki yoldan çözmeye çalışır: daha fazla arz teşviği, ya da talebin düşmesi.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Geçtiğimiz yıl içinde, petrol piyasasında fiyatların istikrarlı bir artış göstermesi daha fazla arz (ya da daha düşük talep) ihtiyacının sinyalini verdi. Ancak petrolün 90 dolar üzerinde son yılların zirvelerini görmesine rağmen, üreticiler yeterli arzı eklemeyi başaramadı. Bu iki bölümlük yazı dizisinde belirttiğimiz gibi, üretimdeki bu sıkıntıların büyük bir kısmı kısa vadede daha yüksek fiyatlarla çözülemez.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Talep ise dünya çapında yükselmeye devam ediyor.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Şu an, günlük 4,8 milyon varillik Rus petrolünü kaybetme tehdidi, dengeleri iyice bozabilir. Rus ihracatının tamamen kaybedilmesi durumunda, diğer tüm OPEC üyeleri üretim kapasitelerini maksimuma çıkarsa bile piyasa hâlâ günlük bir milyon varilin üzerinde bir arz açığı yaşayabilir.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bu senaryoda, piyasayı dengeleyebilecek tek mekanizma talepte geniş çaplı bir yıkımın yaşanması olur. Fiyatların ne kadar yükseleceğini kimse bilemez, ancak 200 dolar yalnızca başlangıç olabilir.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Tabi ki böyle bir durum hiçkimse için iyi olmaz. Dünyadaki tüm insanların iyiliği için, Rusya-Ukrayna savaşının mümkün olan en kısa sürede çözülmesini ummalıyız.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Ancak yatırımcılar için, bu potansiyel senaryo küresel çapta her varlık sınıfını etkileyebilecek en önemli risklerden biri haline geldi ve geçen her günde de olasılığı artıyor gibi görünüyor.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Bu yazının orijinali buradan ulaşabilirsiniz.
Uygulamayı İndirin
Uygulamayı İndirin
Finansal araçlar ve/veya kripto paralarla işlem yapmak yüksek seviyede risk içermektedir ve yatırım miktarınızın bir kısmını veya tamamını kaybetmenize sebep olabilir, bu sebeple tüm yatırımcılar için uygun değildir. Kripto para fiyatları aşırı derecede hareketlidir ve finansal haberler, politik olaylar ve düzenleme kurumları gibi konulardan kolaylıkla etkilenir. Kaldıraçlı işlem yapmak finansal riskleri yükseltmektedir.
Diğer finansal araçlar veya kripto paralar içinden tercihinizi yapmadan önce, yatırım nesnelerinizi, deneyim seviyenizi ve risk iştahınızı dikkatlice gözden geçiriniz ve ihtiyacınız olduğunda profesyonel tavsiye almayı deneyiniz.
Fusion Media sitede yer alan bilgilerin gerçek zamanlı ya da isabetli olacağının mutlak olmadığını hatırlatır. Tüm borsa fiyatları, endeksler, vadeli işlemler, Forex ve kripto para fiyatları, borsalardan değil piyasa düzenleyicileri tarafından oluşturulur, bu sebeple fiyatlar isabetli olmayabilir ve gerçek piyasa fiyatlarından farklı olabilir, bu da buradaki fiyatların fikir verme amaçlı olduğunu ve ticari amaçlar için uygun olmadığını gösterir. Fusion Media veya herhangi bir sağlayıcı, buradaki bilgileri kullanmanız sonucu oluşacak olası kayıplarınızdan ötürü sorumluluk taşımamaktadır.
Bu sitede yer alan bilgileri, Fusion Media ve/veya veri sağlayıcıdan yazılı izin almadan kullanmak, saklamak, kopyasını üretmek, görüntülemek, düzenlemek veya dağıtmak yasaktır. Fikri mülkiyet hakkı, sitede yer alan verileri sağlayanlara ve/veya borsalara aittir.
Fusion Media reklamlarla veya reklam verenlerle etkileşiminize bağlı olarak internet sitesinde görüntülenen reklamlardan gelir elde edebilir.