Petrol bakanları bugün, yarıyıllık OPEC ve OPEC+ toplantıları için Avusturya’nın Viyana kentinde toplanıyor. Petrol ihraç eden ülkelerin önümüzdeki yıl için üretimde potansiyel bir kesintiyi tartışması bekleniyor. Kesinti için ortaklaştığı görülüyor ancak kesin rakamlar henüz müzakere altında. Tartışmalarda toplam üretim kesintileri günlük 1 – 1,3 milyon varil arasında değişiyor.
Kısa bir özet
2016 yılının Kasım ayında OPEC – Rusya ve plana katılmak isteyen diğer OPEC dışı petrol üreticileri yanında – günlük toplam 1,8 milyon varil olarak geniş kapsamlı bir üretim kesintisi uygulamaya karar verdi. Petrol fiyatları tepki vermekte yavaş kaldı ancak nihayetinde, depolanmış petrolde düşüş yaşandı ve arz ve talep birbirine yaklaşmaya başladı. Uygulama her zaman mükemmel olmadı. Suudi Arabistan payından daha fazla kesinti yaparken, Irak ve Kazakistan üretimi hafif oranlarda düşürdü ve daha önce planlanan kesinti payına ulaşmadı. Ancak, diğer üreticiler aşırı üretimi doğal düşüşlerle telafi etti. Venezuela, Angola ve şimdi de İran üretimi istemsiz bir şekilde düştü. Yalnızca Venezuela ve İran’ın düşüşleri ile piyasadan günlük 1,3 milyon varil petrol çekildi.
2018 Mayıs’ındaki OPEC ve OPEC+ toplantısında grup, genel üretim tavanını korumaya karar verdi ancak İran petrolü üzerindeki yeni yaptırımların yürürlüğe girdiği Kasım ayında, piyasada yeterince tedarik olduğundan emin olmak için, atıl kapasitesi olan üreticileri üretim payları üzerinde üretim yapmaları için teşvik etti. Petrol fiyatları yaz boyunca yükseldi ve Ekim ayında Brent petrolün 85 dolar üzerine çıkmasıyla yüksek bir seviyeye ulaştı.
O zamandan beri petrol fiyatları önemli derecede düşüş yaşadı ve Brent yalnızca 62 dolar üzerini gördü. Suçlu ise Amerikan arzının yükselmesi, uzun pozisyonlara yatırım yapan yatırım bankaları, ABD Başkanı Donald Trump'ın tweetleri, İran petrol ihracatına yönelik son dakika muafiyetleri ve bazı OPEC üreticilerinin üretiminin artması gibi faktörlerin bir araya gelmesi oldu. Suudi Arabistan Kasım ayında (Platts’e göre) kendi payı olan günlük 10,06 milyon varil üzerinde 11,2 milyon varil aralığında üretim yaptı.
OPEC pozisyonları
Bu hikaye bizi, teknik komitenin gruba günlük 1,3 milyon varil üretim kesintisi önerdiği bu hafta yapılacak olan toplantıya taşıyor. Düşük fiyatlara rağmen konsensüs kesin değil. Aşağıda çeşitli pozisyonların özeti yer alıyor.
- Suudi Arabistan: Petrol bakanı Khalid al Falih kesintiyi destekliyor ancak diğer üreticilerden geniş çaplı gelen bir destek ile. Falih, Suudi Arabistan’ın kesintilere tek başına göğüs germeyeceğini söyledi. Bunun anlamı BAE, Kuveyt, Irak, Rusya ve muhtemelen Kazakistan’ın kesinti konusunda anlaşması ve gerçekte buna uyması gerekiyor.
- Rusya: Başkan Vladimir Putin OPEC+ paktı içindeki Rusya katılımını genişletmeyi kabul etti ancak bu herhangi bir kesintiyi garantilemiyor. Rusya bir kesinti için çeşitli Rus petrol firmalarının işbirliğini tamamen sağlamış değil. Bu şirketlerin üretimi artırmak için düzenlemeler yapması ile özellikle zor bir durum. Ancak Rusya üretimi kış aylarında tipik olarak düşüş yaşar ve bu belki Rusya’nın en azından kısa vadeli bir kesintiyi kabul etmesi konusunda onları motive edebilir.
- İran: İranlı OPEC delegeleri, son zamanlarda yönetilen OPEC toplantılarının şekli konusunda memnuniyetsizliğini dile getirmişti. İran, Suudi Arabistan ve Rusya’nın diğer üyelere danışmadan grubun geri kalanı için karar verdiğini ve politika ürettiğini iddia ediyor. Bunun gerçeklik payı var ve Katar’ın 2019 yılında OPEC’ten ayrılma kararına da yansıdı. İran, özellikle aşırı üretim yapan OPEC üyelerinin kesinti yaptığını görmek isteyecek. Ülkenin kendi üretimi Kasım ayında büyük ölçüde düşüş yaşadı: Platts’e göre geçtiğimiz ay, 310,000 varil düşüş ile günlük yalnızca 2,98 milyon varil üretim yaptı.
- Irak: Irak üretimi istikrarlı bir biçimde üretim payının üzerinde devam ediyor. Basra Körfezi’ndeki kötü hava nedeniyle Kasım ayında düşüş yaşamış olsa da, Ekim ayında 4,76 milyon varil seviyesinde üretim yaptı. Irak üretim artışı için bekliyor, özellikle kuzey bölgelerinde. Suudi petrol bakanı son zamanlarda pek çok kez Bağdat’ta bulundu ve bilhassa ülkenin alışılmış aşırı üretimini düşününce, Irak’ın kesinti onayı herhangi bir anlaşma için asli olacak gibi duruyor.
Jokerler
Öte yanda, ne Kanada ne de ABD OPEC ve OPEC+’a bulaşıyor, ancak iki ülke de Viyana’da varlığını hissettirdi. Alberta Başbakanı Rachel Notley’in Ocak ayında başlamak üzere bölgedeki petrol üretimini azaltma kararı, şimdi küresel petrol piyasaları için beklenmedik kilit bir faktör. Suudi ve Rusya petrol bakanları özel olarak görüşürken, Başkan Trump bir tweetinde görüşünü açıkça dile getirdi. Trump düşük petrol fiyatları isteğini yineledi,
“Umuyorum ki OPEC petrol akışını sınırlandırmadan koruyacak. Dünya daha yüksek petrol fiyatı görmek de istemiyor, buna ihtiyaç da duymuyor!”
Amerika’nın OPEC toplantısındaki gerçek varlığı İran için Özel Temsilci olan Brian Hook olarak yer aldı. Hook, raporlara göre, Çarşamba günü Suudi petrol bakanı ile görüştü ve muhtemelen İran yaptırımlarını tartıştı. Yaptırımlar ile ne kadar petrolün piyasadan çekileceği ve bunun ne kadar süreceği, OPEC’in hesaplamalarında önemli bir faktör olacak. İran petrol bakanı toplantı başladığında henüz Viyana’ya gelmemişti.
OPEC’e ek olarak, piyasa izleyicileri Enerji Bilgilendirme Dairesi’nin (EIA) bugün yayınlanacak olan haftalık ham petrol tahminlerine de dikkat kesilmeli.