Asya bazlı bir kripto para borsası ve EOS blok üreticisi oylayıcıları arasında gizli bir anlaşma yapıldığı iddialarıyla birlikte EOS kripto parası, kilit protokollerinden biri olan merkezsizleşme özelliğine büyük bir darbe aldı. Yaklaşık 5,4 milyar Dolar piyasa değeriyle beraber beşinci en büyük kripto para olan EOS; Singapur bazlı bir kripto borsasının, EOS'un hisse kanıdı sisteminin onaylama sürecini değiştirebilmek ve kontrol edebilmek amacıyla kendisine ve diğer bazı blok üreticilerine oy kazandırdığı suçlamaları sebebiyle zor günler geçirdi.
Eylül sonunda Twitter kullanıcısı Maple Leaf Capital şunu yazdı:
"Son zamanlarda Çin topluluklarında Huobi'ye (BP'nin [blok üreticilerinden] biri) ait bir Excel dokümanı dolanıyor. Bu belgede Çin BP topluluğunda yaşanan gizli anlaşma, ortak oylama ve ödemelerin kanıtları bulunuyor. Belgeyi elde etmeye çalışıyorum."
BP terimine aşina olmayanlar için, blok üreticileri EOS blokzincirini yöneten merkezsiz oluşumlar ve aynı zamanda kripto paranın blokzincirini oluşturan dijital blokları da üretiyorlar. İddiaya göre Huobi belirli 20 blok üreticisine oy verirken, bunun karşılığında üreticilerin 16'sı da Huobi'ye oy verdi.
Huobi suçlamaları reddetti:
"Yaptığımız soruşturma sonucu Huobi ve herhangi bir üçüncü parti arasında mali bir sözleşme bulunmamıştır. Soruşturma devam etmektedir ve bu yüzden bu konudasizden sabrınızı ve işbirliğinizi bekliyoruz."
EOS haberlerinin çıkmasından kısa bir süre sonra Apple, bazı kullanıcıların EOS Token'larının uygulamayı kullanmalarının ardından çalındıklarını iddia etmesinin ardından EOSIO Wallet Explorer uygulamasını sessizce App Store'dan kaldırdı.
Olumsuz haberlere rağmen EOS 5,8 Dolar seviyesinde işlem görmeye devam ediyor.
Suçlamalar ne kadar ciddi? Teknolojide daha iyi bir denetim mekanizması bu tarz birşeyin yaşanmasını engelleyebilir miydi?
Güven ve Regülasyon Sorunları
Kurumsal yatırımcılara yönelik bir kripto para ticaret platformu olan LXDX'in CEO'su Joshua Greenwald'a göre borsalar kullanıcıların paralarına sanki bütün paraları fiziksel olarak kullanıcıların elindeymiş gibi sahip çıkmalılar.
"Çatal ve hisse kanıdı gibi işlemlerden gelen varlıklar kullanıcılara geleneksel piyasalardaki kar payı ya da faiz gibi ödenmeli. Borsaların teknolojik bilgi yetersizliklerini sebep gösterip para kazanmalarına artık bir dur denmeli!"
Blok zincir güvenliği bazlı bir iletişim şirketi olan Vereign'in kurucu ortağı ve başkanı Georg Greve'e göre, kripto para piyasası gibi regülasyonun olmadığı bir ortamda güven ve denetim, aynı geleneksel mali piyasalarda olduğu gibi uygulanmalı.
"İyi bir denetim mekanizmasının prensipleri blok zincirinde bir fark göstermiyor çünkü taraflar yine insan. Güven ve denetim gibi sosyal sorunları sadece teknik bir seviyede çözmek imkansız. Blok zinciri çevreleyen ekosistem bunu ne kadar çabuk farkederse, o kadar erken olgunluğa ulaşılacak. Bana göre EOS için bunun anlamı, sorunun sadece teknik bir sorun olmadığını kabul etmek."
Daha önce bahsettiğimiz gibi, kripto para dünyası korunmasız yatırımcıları ağına düşürmeye çalışan suçlularla dolu. Hollanda bazlı bir Bitcoin türev borsası Deribit'in CEO'su John Jansen'e göre, bir blok zinciri denetim sisteminin güven varsayımlarına dayanan her parçası, hileye karşı korunmasız olur.
"Bu konuda blok üreticilerinin gizli bir anlaşma yapmayacağına dair güven duyma mecburiyeti büyük bir soruna yol açıyor. Eğer oylar gerçekten önemliyse, bu denetim sorununu çözmenin yollarından biri oylama için halka açık bir sistem kurmak. Böyle bir sistemde blok üreticileri reklam vererek gelirlerinin bir kısmını kendilerine taahhüt edilmiş paraya karşılık geri öder. Piyasa kuvvetleri devreye girer ve blok üreticilerinin gizli bir anlaşmaya yapmasının mantığı ortadan kalkar."
Kapsamlı bir gayrimankul yönetim sistemi olan AQUA Intelligence'ın Baş Teknoloji Sorumlusu Harsha Cuttari'ye göre bu suçlamaların ardından ayaklanmış bir halde ve bazıları da EOS yazılım ve denetiminin başlangıçta belki de çok ilkel olduğunu söylüyor.
"EOS'un mevcut yönetim modeli blok üreticilerini kendi çıkarları için sistemde hile yapmaya teşvik ediyor. EOS GO'nun birçok kez blok üreticilerinin oy için para vermesinin dürüstlük dışı olduğu belirtmesine rağmen—yine de şu an bu suçlamalarla karşı karşıyayız. Blok üreticilerinin hem bağımsız olarak, hem de akıllarında topluluğun çıkarı olacak şekilde çalışacağını varsayamayız. EOS piyasaya sürülmeden önce oy satın alma risklerini ortaya koymasıyla, Vitalik Buterin'in kaygıları yine bu konuda da akıllara geliyor. Topluluk zaten blok üreticilerinin anlaşmalarının gerektirdiği herşeyi yapmadıklarından şüpheleniyordu ve Huobi şu an oyları satın almasa bile, bir başkası elbet alacak."
Cuttari'ye göre EOS'un topluluğun kaygılarını gidermesi için birkaç şey yapması gerekiyor. Başlıca kriter; anlaşılabilir ve açık bir dilde yazılmış bir tüzük ile belirtilen şeffaf bir denetim mekanizması. Böyle bir sistemde; güvenliği, altyapıyı ve hatta harcamaları denetlemek için bağımsız denetimciler sisteme tanıtılabilir. Böylelikle blok üreticileri de topluluğa karşı ellerinden geldiği kadar şeffaf olma sorumluluğuna sahip olur.
Cuttari'ye göre gerekli bir başka faktör de, daha önce birçok kişi tarafından da dile getirilen konum çeşitliliği. Twitter kullanıcısı Maple Leaf Capital, EOS'un başlıca 21 blok üreticisinin en az 12'sinin Çin'li oluşumlar tarafından kontrol edildiğini söylemişti. Blok üreticilerinin geniş bir jeopolitik alana dağıtılması çeşitliliği sağlayarak gizli anlaşmalar yerine işbirliğini artırır.