Bu makale 20.09.2018 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Avrupa’nın ham petrol değerlendirmesi Brent, geçtiğimiz hafta 80 dolar ile haşır neşir oldu. Geçen hafta, ABD Enerji Bilgilendirme Dairesi’nin (EIA) stoklarda yaşanan 5 milyon varilden fazla düşüşü gösteren haftalık raporunun etkisiyle, 80 dolar üzerine yükseldi.
Yalnızca iki yıl önce, Brent fiyatı 45 dolar seviyesindeydi ve analistler, düşük petrol fiyatlarının daimi piyasa demirbaşı olup olamayacağını merak ediyordu.
Şimdi bu fiyatlar 80 doların ötesine doğru yol alıyor, düşük petrol fiyatları çağının bittiğini ilan etmek yerinde olur mu? ABD tüketicileri için petrolün 90 – 100 dolara kadar tırmandığını ve benzin fiyatlarının 4 doları geçtiğini görebilir miyiz?
İşte iki farklı tepki:
1. Evet, petrol fiyatları yükselecek
- ABD’nin hidrolik kırılma sanayisindeki büyüme oranları düşmeye başladı. Boru hattı yokluğu, Permiyen ve civar bölgelerdeki kayaç petrol şirketlerinin yeni kaynak sondajını ertelemesine neden oluyor. Bu bölgede tutarlı bir büyümenin olmaması ile petrol fiyatları artacak.
- 4 Kasım’da yürürlüğe girecek olan yeni ABD yaptırımlarının bir sonucu olarak, İran’ın petrol üretimi ve petrol ihracatı yavaşlıyor. Tanker Trackers’a göre, İran ihracatı Eylül ayında günlük 1,578 milyon varile düştü bile. Bu, Ağustos ayından %23,4 düşüş olduğu anlamına geliyor. Bazı analistler, İran yaptırımları ile küresel piyasadan günlük 1,5 milyon varil üretimin çekilebileceğini ve diğer üreticilerin bu farkı kapatmakta başarısız olacağını düşünüyor.
- Venezuela’nın petrol üretimi durgunlaşıyor ve ülke ekonomik bir krizle karşı karşıya kaldıkça da çökmeye devam edecek. Bu nedenle hükümet ışıkları açık tutamayabilir. Platts’e göre, Venezuela günlük yalnızca 1,2 milyon varil petrol üretiyor – 2017 yılında günlük 1,97 milyon idi.
- Rusya, önümüzdeki Pazar Cezayir’de Suudi Arabistan ve diğer üretici ülkelerle görüşene kadar üretimi artırıp artırmayacağını söylemeyecek. OPEC ve partnerleri grubun Aralık ayı başındaki resmi toplantısında OPEC’in mevcut üretim seviyelerini korumasını tavsiye edebilir. Üretim artışındaki bir başarısızlık, gelecekte kıtlık beklentisi içinde petrol fiyatlarının artmasına neden olabilir.
- Suudi Arabistan, Brent ham petrolün fiyatlarının 80 dolar üzerine artmasını kısa vadede “rahatlatıcı” bulduğunu söylüyor. Bu, önümüzdeki birkaç ay boyunca Suudi Arabistan’ın petrol üretimini artırmayı planlamadığına işaret olabilir.
2. Hayır, yüksek petrol fiyatları görmeyeceğiz
- ABD’nin hidrolik kırılma sanayisindeki büyüme oranları yavaşlamaya başlamıştı, ancak üretim hala çok güçlü ve pek çok kayaç petrol şirketi ham petrollerini demiryolu ya da kamyonlar ile taşıyor. Sonuç olarak, üreticiler varil başına 14 dolara kadar indirimler sunuyor. Üstelik WTI, Brent fiyatından neredeyse 10 dolar daha düşük. ABD üreticilerinin sunmak zorunda kaldığı bu indirimler, WTI fiyatlarını düşük tutacak, Brent artsa bile. ABD boru hattı kapasitesi 2019’a doğru büyüyecek ve ABD üretimi ve ihracatı da aynı şekilde büyüyerek, küresel fiyatların düşmesine neden olacak.
- Petrol piyasasının İran segmenti küçülüyor, ancak hala Çin, Türkiye, İtalya ve İspanya’ya sevkiyat yapıyor. İran ayrıca, petrolünü taşımak için kendi filosunu kullanıp petrol için sigorta sunarak, Çinli ve Hint müşterilerinin de ABD yaptırımlarına maruz kalmasını önlemeye yardımcı oluyor. Öte yanda, AB, şirketler için petrol karşılığında İran’a fon transfer etme yolu sağlayabilecek geçici mali bir çözüm yaratıyor. Bu, analistlerin öngördüğünden daha fazla miktarda İran petrolünün piyasada kalacağı anlamına gelebilir.
- Platts Venezuela’nın Ağustos ayında günde yalnızca 1,2 milyon varil ürettiğini raporlamış olabilir, ancak Reuters’in raporu Temmuz ayında – günde yaklaşık 1,5 milyon varil ile – daha yüksek bir petrol üretimini gösterdi. Ek olarak, Venezuela petrol bakanı önümüzdeki aylarda ülkenin, üretimini 640.000 varil artıracağını iddia ediyor. Kuşatılmış Venezuela’dan daha çok petrolün gelmesi, petrol fiyatlarını kontrol altında tutmaya yardımcı olacaktır.
- Rusya, petrol üretimini günde en az 300.000 varil artırma kapasitesi olduğunu ve bunu 23 Eylül’deki OPEC ve OPEC üyesi olmayan petrol bakanları toplantısından sonra yapmaya hazır olduğunu iddia ediyor.
- Suudi Arabistan ve OPEC üreticileri Ağustos ayında petrol üretimlerini günde 420.000 varil artırdı bile ve Suudi Arabistan’ın gerektiği takdirde çevrimiçi yapmayı garantilediği ek atıl kapasitesi var. ABD ve Suudi Arabistan arasında, Suudi Arabistan’ın seçim gününden önce fiyatları yükseltmeyi önlemek için üretimi artıracağını öne süren çok fazla tartışma var.
Gerçek, şu iki uç arasında bir yere düşecek:
ABD üretimi WTI fiyatlarını düşük tutacak ancak Venezuela üretimi düşmeye devam edecek. Günlük yaklaşık 1 milyon varil İran petrol üretimi, yaptırımların etkisiyle muhtemelen piyasadan çekilecek ancak Çin, Türkiye ve Hindistan İran petrolünü kısmen ithal etmeye devam edecek. OPEC ve Rusya, İran ve Venezuela petrol ihracatında yaşanan düşüşü tamamen karşılayamayacak olsa bile, muhtemelen üretimi artırma kararı verecek.
Ancak aynı zamanda, temeller piyasa arzının yeterli veya fazla olduğunu gösterdiğinde dahi, spekülasyonlar petrol fiyatlarını artırmaya devam edecek.