Bu makale 14.06.2016 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Enerji piyasaları, diğer emtia birimlerine göre jeopolitik olaylardan daha kolay etkilenmektedir. Ancak her enerji üreten ülkeye etki eden jeopolitik olay da enerji piyasalarını etkilemez. Enerji üreticilerinde büyük oyuncular geleneksel bir jeopolitik problem var ise bunun üstesinden gelebilirler. Yatırımcılar için önemli olan hangi jeopolitik olayların petrol piyasasını etkileyeceği ve hangilerinin etkilemeyeceğinin ayrımını yapmaktır. İşte birkaç örnek:
Suudi Arabistan ve Rusya
Rusya ve Suudi Arabistan hiçbir zaman arkadaş olmadı ve bugün bazı büyük olaylarda diplomatik olarak genelde karşı tarafları tutuyorlar. Rusya, Suriye’deki savaşta Esad rejiminden yana destek verirken Suudi Arabistan Esad rejimini kaldırmaktan yana. Petrol piyasalarında da Suudiler ve Ruslar hiçbir zaman yakın olmadı. Suudi Arabistan, Rusya’yı OPEC üretim kesintisine katılmaya hatta OPEC etkinliklerine katılmaya bile ikna etti. Rusya ve Suudi Arabistan, enerji sektörü ve enerji teknolojileri için ortak bir yatırım fonu kurma ile ilgili bile konuşuyorlardı. Suudiler 2017’nin başında Rusya Petrol Bakanı Alexander Novak’ı çöldeki petrol kurumlarında ağırlamıştı ve Temmuz ayında da Suudilerin Rusya’nın Sibirya’daki petrol kuruluşlarını ziyaret etmesi bekleniyor. Jeopolitik olaylarda şiddetli bir şekilde ayrı düşen Rusya ve Suudi Arabistan, enerji piyasasında yakın bir dost gibi.
İran ve Körfez Ülkeleri
İran ve diğer birçok Körfez Arap ülkesi arasındaki diplomatik ilişki yok denecek kadar az. 2016 yılında İran’ın Suudi Büyükelçisini İran’dan kovmasının ardından Suudi Arabistan da İranlıları neredeyse Hacca almıyordu. Suudi Arabistan, Trump’ın ziyareti sırasında 50 kadar diğer Müslüman ülkeyi ağırlamışken İran’ı bölgesel tehdit olarak gösterdi. Körfez ülkeleri İran’a karşı diplomatik olarak birleşmeyi ve ülkenin petrol piyasalarındaki uzlaşmaya katılmasını sağlamayı planlıyorlar. Körfez ülkeleri, 2016 yılında İran’ı, yıllar süren yaptırımlardan sonra toparlanmak için süresi olsun diye OPEC’in üretim kesintisinden muaf tutmayı bile kabul ettiler. İran’la olan ilişkiler 2017’nin ilk yarısında gerilse de Arap ülkeleri İran’ın muafiyetini sürdürmeyi kabul ettiler.
Katar ve Arap Komşuları
Jeopolitik olarak Katar, güçlü Arap komşuları tarafından dışlanmış durumda. Ülkeye İran’la olan yakın ilişkileri ve terörist grupları desteklediği iddiası ile ambargolar uygulanıyor. Hatta Arap ülkeleri, Katar’a yiyecek ihracatını durdurdu, hava sahalarını Katar’a kapattı ve Katarlı gemilerin limanlarına yanaşmasını yasakladı. Katar’ın petrol ve gaz piyasası etkilenmedi. Aslında Katar, OPEC için desteğini sürdüreceğini ve üretim kesintisine uymaya devam edeceğini belirtti. Katar’daki doğal gaz ve LNG ihracatı zarar göremeyecek.
Tüm bu ülkelerin ekonomisi (Suudi Arabistan, Rusya, İran ve Katar) enerji üretimi ve satışına bağlı. Bu yüzden diplomatik veya jeopolitik manevralarla enerji sektörlerini riske atmak istemiyorlar. Yatırımcılar, küresel olaylardan dolayı petrol anlaşmasının veya enerji arzının tehlikeye gireceğini düşünmeden önce bunları göz önünde bulundurmalılar. Politika ve diplomaside karşıt görüşler, enerji piyasalarında konu para olduğunda beraber çalışabilirler.