Bu yazı Investing.com için kaleme alınmıştır.
- Yarı iletken açığı devam ediyor
- Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin Çin ve Tayvan için sonuçları var
- Taiwan Semiconductor: lider yarı iletken üreticisi
- Yaptırımlar bir uyarı
- Intel ve diğerlerinin açığı kapatması gerekebilir
Yarı iletken malzemeler; bakır gibi bir iletken ile cam gibi bir yalıtkan malzemenin arasında bir elektrik iletkenliği değerine sahiptir. Bu malzemelerin özdirenci sıcaklığın artmasıyla birlikte azalır; metaller ise tam tersi bir tepki verir.
Bilgisayar ya da radyo dalgaları kullanan her şey yarı iletkenlerle çalışır. Yarı iletkenler çip, diyot, transistör ve entegre devreler gibi elektronik cihazlarda kullanılır. Çipler bilgisayarların, akıllı telefonların, ev elektroniğinin, oyun konsollarının ve tıbbi cihazların çalışmasını sağlar. Bu çipler aynı zamanda otomobillerde sensör, güvenlik, güç yönetimi, görüntü ve araç kontrolü gibi kritik özellikler için de gereklidir.
Yüksek sıcaklıklara dayanıklılığı ve doğada bol olarak bulunması sebebiyle, silikon yarı iletkenler için en yaygın ham maddedir. Kısaca, yarı iletkenler hem tüketiciler, hem de işletmelerin kullandığı sayısız ürün için zaruri bir emtiadır.
Yarı iletken açığı devam ediyor
Küresel salgın tedarik zincirlerinde darboğazlar yarattı ve bu darboğazlar bir yarı iletken açığına yol açtı. Çip fiyatları yükselerek, elektronik cihazların pahalılaşmasına neden oldu. Apple (NASDAQ:AAPL) ve Samsung (OTC:SSNLF) gibi devler erkenden çip stoklamaya başlamış olsa da, birçok otomobil şirketi üretim gecikmeleri yaşadı. Bazı tahminlere göre çip açığının ABD ekonomisi için 2021’deki maliyeti çeyrek trilyon dolara yakın.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin Çin ve Tayvan için sonuçları var
Geçtiğimiz iki yıl boyunca, dünya art arda küresel krizlerle karşı karşıya kaldı. 2020’de ortaya çıkan COVID-19 salgını, yerini 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki ilk büyük savaşa bıraktı. 4 Şubat’ta, Pekin Olimpiyatları’nın açılış seremonisinde, Çin Başkanı Xi Jinping ve Rusya Başkanı Vladimir Putin “sınırsız“ bir işbirliği anlaşmasında el sıkıştı ve bu anlaşma, Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgali için sahneyi hazırladı.
Bu işbirliği anlaşmasının, Çin’in Tayvan’ı işgal etmesi içinde sahneyi hazırlayabileceğine dair korkular mevcut. Rusya’nın Ukrayna’yı Batı Rusya olarak görmesine benzer şekilde, Çin de Tayvan’ın Çin’in bir parçası olduğuna inanıyor. ABD ve Avrupa ise hem Ukrayna’yı, hem de Tayvan’I bağımsız ülkeler olarak tanıyor.
Rusya-Çin arasındaki anlaşma, önümüzdeki aylarda ve yıllarda çok büyük jeopolitik sonuçlar yaratabilir.
Taiwan Semiconductor: lider yarı iletken üreticisi
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali enerji ve tarım piyasalarını etkiledi. Ukrayna’daki savaş ve Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ham petrol, doğal gaz, kömür, buğday, mısır, nikel ve diğer birçok emtianın fiyatında aşırı oynaklıklara yol açtı.
Yarı iletkenler de bir emtia türü ve Çin’in Tayvan’a yönelik bir saldırısı çip sektöründe benzer sonuçlar doğurabilir. Merkezi Tayvan’ın Hsinchu şehrinde bulunan Taiwan Semiconductor Manufacturing (NYSE:TSM), dünyanın lider çip üretilerinden biri.
Kaynak: Companiesmarketcap.com
Grafikte görüldüğü gibi, Taiwan Semiconductor piyasa değeri bazından dünyanın ikinci büyük yarı iletken şirketi. Piyasa değeri bazında dünyanın en büyük şirketi olan Apple, TSM’in en büyük müşterisi ve şirketin gelirinin çok ciddi bir bölümünü oluşturuyor.
Taiwan Semiconductor küresel çip piyasasının %51’ini kontrol ettiği için, Tayvan dünyada en çok çip üertiminin gerçekleştiği ülke.
Yaptırımlar bir uyarı
Ukrayna’daki savaş tarım arazilerini savaş alanlarına çevirerek küresel gıda arzını tehlikeye soktu. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar da Avrupa ve diğer bölgelerde enerji açığı riskleri yaratıyor.
Eğer Çin hükümeti Tayvan’I işgal etmeye karar verirse, çip üretiminin yavaşlamasına, hatta tamamen durmasına yol açabilir. İşgale karşılık Çin’e uygulanabilecek yaptırımlar da, çip piyasasında salgın döneminde yaşanandan çok daha büyük bir açığa sebep olabilir.
Ek olarak, ABD-Çin ilişkilerinin kötüleşmesi, çiplerde bir ihracat yasağına neden olarak fiyatların daha da yükselmesine yol açabilir.
Intel ve diğerlerinin açığı kapatması gerekebilir
NVIDIA (NASDAQ:NVDA) ve Intel (NASDAQ:INTC) gibi ABD’li çip üreticilerinin, jeopolitik sebeplerle gelecekte yaşanabilecek bir çip açığına karşı çip üretimini artırmaları gerekecek.
Kaynak: Barchart
2021 sonundan bu yana, TSM hisseleri 31 Aralık’taki 120,31 dolardan 4 Nisan’da 104,79 dolara neredeyse %13’lük bir gerileme yaşadı.
Kaynak: Barchart
Aynı dönemde, NVDA hisseleri 294,11 dolardan %7 düşüşle 4 Nisan’ı 273,60 dolarda kapattı.
Kaynak: Barchart
INTC hisseleri ise 31 Aralık’taki 51,50 dolardan, 4 Nisan itibarıyla 49,20 dolara geriledi.
TSM 2021’in sonundan bu yana diğer çip üreticilerinin altında bir performans kaydetti. Tayvan’da jeopolitik bir kriz potansiyeli muhtemelen hisseler üzerinde bir baskı yaratıyor.
Yarı iletken piyasasındaki arz riskleri büyüdüğü için, ABD’li ve diğer küresel çip üreticilerinin üretimlerini artırması gerekebilir.